در اواخر ماه دسامبر، همچنانکه پیروان مسیح در سراسر جهان در تب و تاب جشن کریسمس و سال نو هستند، در سرزمین ما ایران، مردم پایان خزان و شروع فصل سرما را جشن میگیرند، جشنی که مصادف است با طولانی ترین شب سال. قطعا تقارن جشنهای مهم ایران باستان با رویدادهای طبیعی و نجومی، تصادفی نبوده و حکایت از دانش عمیق ایرانیان عهد کهن درباره این رویدادها دارد.
نوروز ما مصادف است با اعتدال بهاری (Vernal equinox) که در آن طول شب و روز در تمام نقاط کره زمین با هم مساوی است و از آن لحظه به بعد، در نیمکره شمالی، طول روز از طول شب بیشتر میشود. یلدا نیز مصادف است با انقلاب زمستانی (Winter solstice)، یعنی لحظه ای که در نیمکره شمالی زمین، طول شب، به جای بلند شدن، ناگهان رو به کاستی می نهد. در انقلاب زمستانی کج شدگی محور چرخش زمین دقیقا در سمت مخالف خورشید قرار میگیرد. در آیین میترائیسم، اعتقاد بر این است که میترا، خدای خورشید، در پایان این شب متولد شده است؛ شبی که در آن، روشنایی بر تاریکی چیره میشود.
مورخان از تاثیر عمیق آیین میترائیسم بر آیینهای دیگر از جمله مسیحیت، بسیار سخن گفته اند. حتی عده ای معتقدند که جشن کریسمس، برگرفته یا متاثر از جشن یلدای ایرانیان باستان است.
یلدا، مستقل از تاریخش، تاثیراتش و معانی نجومی اش، جشنی است که هر سال، ایرانیان را، از هر دین و آیین و قومی که باشند، گرد هم می آورد تا ساعاتی را فارغ از دغدغه های روزمره، در کنار عزیزان خود سپری کنند و با بیدار ماندن تا پاسی از نیمه شب، طولانی ترین شب سال را در حد توان خود، کوتاه کنند؛ و بدین ترتیب، خودآگاه یا ناخودآگاه، پیروزی نور را بر تاریکی و غلبه امید را بر ترس و نومیدی، جشن بگیرند.
یلدا بر تمامی ایرانیان و دوستداران ایران زمین گرامی باد.
بهزاد مقصودی
نوشته شده در تاریخ : ۲۷ آذر ۱۳۹۰