آخرین بار که از همسر، فرزند یا والدین خود قدردانی کرده اید، کی بوده است؟ یا از دوست و همکار یا همسایه و خویشاوندتان؟ آخرین بار که مورد تقدیر واقع شده اید کی بوده است؟ چند بار برایتان پیش آمده که بخاطر محبت یا خدمتی که به کسی کرده اید، مورد ستایش قرار بگیرید؟ بنظر میرسد که آنچه که امروز در سطح جامعه شاهد آن هستیم، حاکی از شیوع نوعی فرهنگ طلبکاری است، بدین معنی که تصور رایج آن است که اگر کسی کار خوبی انجام داد، وظیفه اش را انجام داده است و نیازی به قدردانی از وی نیست، چرا که قطعا ظرفیتش را ندارد و تقدیر ما باعث میشود که دیگر کار خوبش را تکرار نکند. پس با طلبکاری به چشمهایش خیره میشویم و این احساس را به او القا میکنیم که شاید حتی وظیفه اش را هم بخوبی انجام نداده است.
آیا ریشه این رفتار در نوعی بی احترامی به انسان و ارزشهای انسانی نهفته نیست؟ ما ملتی هستیم با گنجینه ای از اسطوره های بزرگ. نکند که از اسطوره هایمان نیز مانند سایر منابع ملی و تاریخی خود، بد استفاده کرده ایم؟ به این معنی که به جای تلاش برای ایجاد آن صفات برجسته و خدایگونه در خویش، سعی کرده ایم که انسانهای عادی را بعلت نداشتن بسیاری از آن صفات در حد افسانه ای، مورد تحقیر قرار دهیم. نکند به این نتیجه رسیده ایم که ما انسانهای عادی همگی موجوداتی گناهکار و مقصر و بدهکار هستیم و هیچگاه ارزش ستایش و تجلیل نداریم؟
واضح است که این نوع نگرش به انسان و تحقیر وی در مقایسه با هر ایده آلی که مد نظرمان باشد، نمیتواند منجر به ایجاد جامعه ای مبتنی بر احترام به شهروندان بشود. این نوع نگرش، ما را از کار گروهی و تیمی دور کرده و به سمت خودکامگی و خودمحوری سوق میدهد. تاریخ بشر نشان داده که هر مکتب و تفکری که به تحقیر انسان پرداخته، خواه با مقایسه او با انسان برتر، یا با شهروند یک آرمانشهر تخیلی(مدینه فاضله)، معمولا به دام استبداد و خودکامگی افتاده است.
پس اگر خواهان جایگاهی مناسب در جامعه جهانی هستیم، اگر میخواهیم که فرزندانمان در محیطی انسانی رشد کنند و به کار و تحصیل بپردازند، اگر دوست داریم که دیگران قدر زحمات بی شائبه ما را بدانند و آن را انجام وظیفه بحساب نیاورند، بهتر است که از امروز نگاهمان را به انسان، و بویژه به انسانهای عادی، همانهایی که همواره دور و برمان هستند، تغییر بدهیم. بهتر است با دیدن کوچکترین نشانه محبت، صداقت و پشتکار، به ستایش آن بپردازیم و مطمئن باشیم که این کارمان نه تنها مانع تکرار خوبیها نمیشود، بلکه باعث افزایش آن خواهد شد.
بهزاد مقصودی
نوشته شده در تاریخ : ۳۰ مرداد ۱۳۹۰